Burdur’daki Sagalassos Antik Kenti’nde bulunan Roma devrinden kalma mezar dikkat çekti. 2 bin yıllık mezar bükülmüş çivilerle kaplanıp tuğla ve sıvayla kapatılmıştı. Bulgulara nazaran Romalılar, “huzursuz ölüler”den korkmuştu ve yaşayanlara ziyan vermemesi için ihtimamla kapatılmıştı.
Bilim insanlarının araştırmalarına nazaran mezarda taammüden bükülmüş çiviler yer alıyor. Mezarda iki düzine tuğla ve bir kat da sıva bulundu.
Kayıp Rıhtım’ın Live Science’tan aktardığına nazaran sıra dışı mezar, Sagalassos Antik Kenti’ndeki hafriyat alanında bulundu.
MS 100-150 yıllarına tarihlenen mezarda yakma ateşinin kenarlarına dağılmış 41 bükülmüş çivi, şimdi için için yanarken ateşin üzerine ihtimamla yerleştirilmiş 24 tuğla ve bunun üzerine çekilmiş bir kireç sıvası katmanı vardı.
Gömülen kişi, tıpkı yerde yakma sürecine tabi tutulmuş ve defnedilmişti. 21 Şubat’ta Antiquity mecmuasında yayımlanan çalışmaya nazaran bu durum, Roma’da benzerine sık rastlanmayan sıra dışı bir uygulamaydı.
Çalışmanın başyazarı arkeolog Johan Claeys, bu durumu şu biçimde kıymetlendiriyor:
“Mezar bir değil, iki de değil, tam üç farklı yolla kapatılmış ve bu yaşayanları ölülerden muhafaza teşebbüsü -ya da tam tersi- olarak anlaşılabilir.”
Claeys; bu uygulamaların her birinin başka ayrı Roma devri mezarlıklarında elde edilen bulgular sayesinde biliniyor olsa da -yakıldığı yere gömme, tuğla yahut alçı kaplama ve bükülmüş çiviler serpiştirme – üçünün bir ortada uygulandığı bir örneğin daha evvel görülmemiş olduğunu, bunun “huzursuz ölü” korkusuna işaret ettiğini kelamlarına ekledi.
Sagalassos Antik Kenti Arkeolojik Araştırma Projesi kapsamında kentin kenar mahallelerinde bulunan -aralarında normlara uymayan kremasyon uygulaması da bulunan- gömüler kazıldı ve incelendi. Genelde Roma devri kremasyonları, cenazenin yakılması ve sonrasında bir çömleğe konulup mezara gömülecek yahut bir mozoleye yerleştirilecek olan küllerin toplanmasından meydana gelirdi. Fakat Sagalassos kremasyonu, araştırmacıların kalan kemiklerin anatomik pozisyonlarından elde ettiği datalara nazaran gömülme yerinde gerçekleşmişti.
Daha da tuhaf olan ayrıntı, mezarda bulunan eşyalar ile mezarın mühürlenmiş oluşu ortasındaki tezatlıktı. Arkeologlar, mezarda -dokuma sepet modülleri, yiyecek kalıntıları, madeni para ve seramik/cam kaplar gibi- alışılageldik defin eşyaları keşfetti. Claeys bu durumu şöyle yorumluyor:
“Merhumun uygun bir biçimde gömüldüğü açıkça görülüyor. Görünüşe nazaran o vakitler sevilen birinden ayrılmanın uygun yolu buydu.”
BÜKÜLMÜŞ ÇİVİLER BİR CİNS TILSIM OLABİLİR
İsviçre’deki Bern Üniversitesi İsimli Tıp Enstitüsü’nde araştırma vazifelisi olan ve bu çalışmaya dahil olmayan Marco Milella, araştırmacıların “bükülmüş çiviler” hakkında ulaştığı sonuçlara katıldığını belirtti. Milella, bu çeşit çivilerin MS 1. ila 2. yüzyıllara tarihlenen Batı Avrupa mezarlıklarında sıklıkla bulunuyor olduğunu ve bunların ölülerden koruyan veya ölüleri koruyan tılsımlar olabileceğini söylüyor.
Claeys; bu garip mezarda gömülü adamın muhtemelen en yakın akrabaları tarafından hazırlaması ve uygulaması günler sürecek bir merasimle gömüldüğünü düşünüyor. Sagalassos’taki insanları bu kişiyi alışılmadık bir halde gömmeye itmesi olası sebepler ortasında bir tıp sihir yahut doğaüstü bir irtibat yüzünden makul tesirler yaratmayı amaçlayan bir aksiyon gerçekleştirme muhtaçlığı olabileceği düşünülüyor.
Bu garip cenazenin olağandışı yahut doğal olmayan bir mevtin getireceğine inanılan sonuçların engellenmesini amaçlamış olması mümkünse de araştırmacılar şu ana dek kemiklerde rastgele bir travma yahut hastalık izi bulamadılar.
Araştırmacılar, “Adamın vefat nedeninin travmatik, gizemli yahut potansiyel olarak bulaşıcı bir hastalık yahut cezanın sonucu olup olmadığına bakılmaksızın yaşayanları meyyitin geri dönmesinden korkar bir hâlde bıraktığı” sonucuna vardı.
Daha evvel Orta Avrupa ülkesi Polonya’da mezardan “çıkmaması” için maniler yerleştirilmiş bir bayanın iskeleti bulunmuştu.