En son yaşadığımız ve büyük bir yıkıma neden olan Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan sonra ülke genelinde ıstırapla birlikte büyük bir kaygı oluştu. Gelecekte büyük bir sarsıntının yaşanması kaygısıyla yaşadığı kenti terk edenler, meskenini sağlam bulmayıp yeni konut arayışına girenler bir oldukça fazla .Dolayısıyla son günlerde en çok merak edilen mevzulardan biri de” sarsıntıya sağlam ev” konusu… Sarsıntıdan evvel mesken alırken sarsıntıya güçlü olup olmadığı değil; pozisyonu, görüntüsü, büyüklüğü ve iç dekorasyonu üzere ayrıntılara öncelik verilirken şimdiki önceliğimiz sarsıntıya güçlü meskenler. Pekala, konut alırken zelzeleye sağlam olup olmadığı nasıl anlaşılır ya da zelzeleye en sağlam meskenler hangileridir?
Depreme En Güçlü Konutlar ?
Evlerin zelzeleye güçlü olmasını belirleyen birçok faktör mevcuttur. Yer, kullanılan yapı materyallerinin kalitesi ve statik hesaplamalar üzere birçok ögenin, mümkün zelzelenin büyüklüğü ekseninde başka ayrı değerlendirilmesiyle lakin konutun sağlamlığı hakkında net bilgiler elde edilebilir.
Dolayısıyla kaidelere uygun yapıldığı sürece betonarme ya da ahşap bir mesken de sarsıntıya karşı gerekli dayanımı gösterebilir. Bunun yanı sıra çelik konstrüksiyon ya da raylı meskenler üzere sarsıntıya güçlü konut modeli çeşitleri de mevcuttur.
Çelik konstrüksiyon konutlar hafif ve esneyen yapıları hasebiyle zelzeleye karşı yüksek dayanım gösterirken sarsıntıya güçlü raylı mesken çeşitleri ise sarsıntı yaşanması durumunda yer kabuğundan bağımsız hareket ederek hasar almadan zelzelesi atlatabilir. Lakin bu usul konutların de zelzeleye sağlam sayılabilmesi için belli kurallara uygun formda inşa edilmesi gerekir.
Söz konusu yapı çeşitleri olduğunda “Kolonsuz konut zelzeleye güçlü mı?” ya da “Taş mesken sarsıntıya güçlü mıdır?” üzere sorular ön plana çıkar. Zelzele yönetmeliğine ve taban şartlarına uygun yapıldığı sürece bu biçim konutlar de sarsıntıya karşı sağlam olabilir.
“Depreme sağlam konutlar kaç şiddetinde sarsıntıyla yıkılır?” sorusunun yanıtı da bilhassa büyük ölçekli zelzele beklenen kentlerde yaşayanlar tarafından merak edilmektedir. Yeni sarsıntı yönetmeliğine uygun olarak yapılan binalar 7,6 üzere büyük ölçekli sarsıntılarda yıkılmaz.
Burada dikkat edilmesi gereken bahis binanın hasar almaması değildir. Bina büyük bir zelzeleden hasar alabilir fakat yıkılmadığı için içerisinde yaşayanlar meskenlerini itimatla tahliye edebilir.
Depreme Güçlü Konutların Özellikleri Nelerdir?
Bir yapının sarsıntıya güçlü olması için birçok özelliği birden barındırması gerektiğinden bahsetmiştik. Pekala sarsıntıya sağlam konutların özellikleri nelerdir ya da sarsıntıya güçlü konut nasıl olmalı?
Depreme sağlam konutların özellikleri şunlardan oluşur:
- Proje basamağında vazife alan mimar ve mühendislerin işinin ehli olması binanın sağlamlığı açısından büyük değer taşır. Uzman mimar ve mühendisler tarafından oluşturulan projeye tüm ögeleriyle uyularak binanın inşa edilmesi de hayli kıymetlidir. Bu bakımdan kat mülkiyeti ve iskanı olmayan binalar sarsıntı konusunda risk taşıyabilir.
- Bina inşa edilirken kullanılan materyallerin kaliteli olması gerekir. Beton, demir ve çelik üzere binanın yükünü taşıyacak gereçlerin kâfi ölçüde kullanılması ve bu mevzuda gerekli denetlemelerin yetkili kurumlar ve bireyler tarafından yapılmış olması da binanın sarsıntıya karşı güçlü olduğunu gösteren kıymetli ögelerin başında gelir.
- Binanın temel ve kolonlarının taban koşullarına uygun ve kâfi dayanıklılıkta olması kritik bir ehemmiyete sahiptir. Bilhassa binanın bodrum katındaki kolonlarında rastgele bir çatlak olması sarsıntıya karşı risk oluşturur. Birebir vakitte binanın kolonlarının yer açmak niyetiyle kesilmediğinden ya da kolonlara ziyan verilmediğinden emin olmak gerekir.
- Evlerin bodrum katlarında yaşanan rutubet sorunu binanın ömrünü kısaltan ve sarsıntıya karşı dayanımını azaltan etkenlerin başında gelir. Bunun için binanın bodrum katında rastgele bir rutubet, nem ya da su basması sorunu yaşanmadığını ve gerekli yalıtımların yapıldığını konut satın alırken denetim etmek büyük ehemmiyet taşır.
- Bina evvelce sarsıntı yaşadıysa kesinlikle yetkili kurumlar tarafından denetlenip hasar raporu alınmalıdır. Hasar raporu binanın ne durumda olduğunu, yıkılma riski taşıyıp taşımadığını gösteren en kıymetli evraktır.
Tüm bunların yanı sıra sarsıntıya güçlü mesken sorgulama süreci gerçekleştirerek satın almak istediğiniz ya da içerisinde yaşadığınız konutların durumu hakkında bilgi edinebilirsiniz. Bunun için https://tdth.afad.gov.tr adresine e-devlet bilgilerinizle giriş yapabilir, konutunuzun bulunduğu adresi haritadan seçerek binanızın sarsıntıya dayanıklılığı konusunda fikir sahibi olabilirsiniz.
Ya Sarsıntıya Sağlam Olmayan Meskenler ?
Peki, “Depreme sağlam olmayan konutlar ne olacak?” Bu sorunun yanıtı binanın durumuna nazaran değişiklik gösterir. Kimi binaları güçlendirme çalışmaları yaparak sarsıntıya güçlü hale getirmek mümkündür. Kimi binaların ise sarsıntıya sağlam hale getirilmesi için dönüştürülmesi gereklidir.
Öncelikle yetkili kurumlara başvurarak bina sağlamlık testi yapılması gerekir. Test sonucuna nazaran uzmanlara danışarak hangi yolların izlenmesi gerektiği hakkında bilgi edinmek mümkündür.
Evim Zelzeleye Sağlam Değil, Ne Yapmalıyım?
Özellikle 2001 yılı öncesi binalarda yaşayanlar “Evim zelzeleye sağlam değil ne yapmalıyım?” diye merak edebilir. Şayet binanıza çürük raporu verildiyse ve güçlendirilme yapılması imkansızsa kentsel dönüşüm kapsamında konutunuzun yıkılıp yine yapılmasını sağlayabilirsiniz. Bunun için bir inşaat firması ya da müteahhitle kendiniz anlaşabileceğiniz üzere devlet tarafından sunulan kentsel dönüşüm imkanlarından da faydalanabilirsiniz